Wat is een panorama precies? Het woord panorama is afgeleid van het Griekse ‘pan’ (alles) en ‘orama’ (zicht). Het betekent dus ‘alleszicht’. Vaak denken we bij een panorama aan een vergezicht, aan een uitzicht op een mooi landschap. Vóór de 20e eeuw verstond men onder een panorama echter iets heel anders. Het was toen een gigantisch schilderij in een gesloten cirkel opgehangen, waarbinnen de toeschouwer het hem omringende tafereel kon bekijken. De optische illusie was zo sterk dat hij zich in een totaal andere werkelijkheid waande.
Robert Barker zat te tekenen…
De eerste panoramaschilder ter wereld was de kunstenaar Robert Barker. Hij zat in 1785 te tekenen op de Carltonheuvel bij Edingburgh toen hij op het idee kwam om een schildering van het complete uitzicht te maken dat de toeschouwer volledig zou omgeven. Hij noemde zijn vinding ‘de natuur in één oogopslag’. Later werd het panorama genoemd. Hij vroeg in 1787 patent aan op zijn idee en in 1793 verhuisde Barker naar het eerste speciaal voor een panorama neergezette gebouw ter wereld.
Panorama verovert de wereld
Vervolgens zijn er over de hele wereld vele permanente of tijdelijke panorama’s gerealiseerd. In de 19e eeuw heeft het panorama zich ontwikkeld tot één van de meest populaire kijkspelen van die tijd. In een groot aantal steden in Europa en de Verenigde Staten verwierf het een vaste plaats in de wereld van vermaak. Het was een typische combinatie van kunst en amusement die toegankelijk was voor iedereen. Door de komst van de film zijn deze panorama’s grotendeels verdwenen. Eén van de weinige nog overgebleven panorama’s in Nederland is Panorama Mesdag.
